قالب‌بندی فونداسیون
قالب‌بندی فونداسیون یکی از مهم‌ترین مراحل اجرای سازه‌های بتنی است که تأثیر مستقیم بر کیفیت بتن‌ریزی، سرعت ساخت، هزینه نهایی پروژه و حتی مقاومت و دوام سازه دارد.
با انتخاب اشتباه روش قالب‌بندی، مشکلاتی مثل نشت بتن، کرموشدگی، کاهش مقاومت و ناهمواری سطح بتن ایجاد می‌شود.
در این مقاله با تمام روش‌های قالب‌بندی فونداسیون (چوبی، فلزی، مدولار، تونلی، پلاستیکی و…) آشنا می‌شوید و تمام مزایا، معایب، کاربردها و هزینه‌ها مقایسه می‌شود.
قالب‌بندی فونداسیون چیست؟
قالب‌بندی فونداسیون یعنی ساخت یک پوشش موقت اطراف پی برای شکل‌دهی به بتن تا زمان سخت شدن آن.
قالب باید:
- مقاوم
- تراز
- غیرقابل نشت
- پایدار
- قابل باز و بسته شدن
باشد.
قالب‌بندی صحیح باعث می‌شود:
- بتن یکنواخت و بدون کرموشدگی باشد
- ابعاد فونداسیون دقیق اجرا شود
- سطح بتن صاف و با کیفیت به دست آید
- فشار جانبی بتن به‌خوبی تحمل شود
انواع قالب‌بندی فونداسیون
در ایران معمولاً از موارد زیر برای قالب‌بندی فونداسیون استفاده می‌شود:
✔ قالب چوبی
✔ قالب فلزی
✔ قالب آجری
در ادامه هر روش را کامل بررسی می‌کنیم.
قالب چوبی فونداسیون
چیست؟
از تخته چوب روسی، چهار تراش، الوار و تخته‌های ۲.۵ تا ۵ سانتی‌متری ساخته می‌شود.
کاربرد:
- ساختمان‌های کوچک
- پروژه‌های کم‌هزینه
- اجرای پی‌های محدود
- پروژه‌هایی که تغییر شکل قالب زیاد است و نیاز به انعطاف وجود دارد.
مزایا:
- ارزان‌تر از قالب فلزی
- قابل برش، اصلاح و شکل‌دهی آسان
- وزن کم و نصب سریع
- مناسب برای قالب‌بندی‌های پیچیده و شکل‌های خاص
معایب:
- عمر کوتاه
- جذب رطوبت و تغییر شکل
- نیاز به روغن‌کاری زیاد
- احتمال نشت بتن : به عنوان راه حل میتوان پشت تخته ها را پلاستیک کشید و پای آنها را خاک ریخت تا بتن نشت نکند.
- کاهش کیفیت سطح بتن
- دقت کمتر نسبت به قالب فلزی : تخته ها عرض یکسانی ندارند. همچنین از آنجایی که احتمال وجود ناهمواری در سطح بتن وجود دارد بهتر است در سمت همسایه ها بیشتر دقت کنیم تا به زمین آنها تجاوز نکنیم.
نتیجه‌گیری:
- برای پروژه‌های کوچک خوب است، اما برای پروژه‌های مهم و کارهای سنگین توصیه نمی‌شود.
- از پلاستیک جهت جلوگیری از خروج بتن از بین تخته ها و نچسبیدن بتن به قالب استفاده کنید.
قالب فلزی فونداسیون
چیست؟
قالب‌های فولادی ساخته‌شده از ورق ۳ یا ۴ میلی‌متری و تسمه تقویتی.
کاربرد:
- ساختمان‌های چند طبقه
- پروژه‌های بزرگ
- سازه‌های صنعتی
- فونداسیون رادیه یا گسترده
مزایا:
- دقت ابعادی بسیار بالا
- مقاوم در برابر فشار جانبی بتن
- عدم نشت بتن
- سطح بتن کاملاً صاف
- سرعت اجرای بالا
- عمر زیاد (۸–۱۰ سال)
معایب:
- قیمت اولیه زیاد
- وزن بالا → نیاز به کارگر ماهر
- احتمال زنگ‌زدگی در صورت نگهداری بد
- نیاز به جرثقیل یا نیروی متخصص در پروژه‌های بزرگ
نتیجه‌گیری:
بهترین گزینه برای پروژه‌های حرفه‌ای، ساختمان‌های شهری و سازه‌های بلندمرتبه.
قالب آجری
چیست؟
دیوارچینی آجری در اطراف فونداسیون به‌عنوان قالب.
کاربرد:
- پروژه‌های کوچک و روستایی که برای دسترسی به قالب و قالب بند محدودیت داریم.
- وقتی می‌خواهیم آجرهای حاصل از تخریب ملک کلنگی را مصرف کنیم.
- وقتی گلدانی ها در حین تخریب و تسطیح کف از خاک و نخاله پر می‌شود. در این حالت فضای لازم برای قالب بستن را نداریم و فقط باید دیوارچینی کنیم.
مزایا:
- ارزان‌ترین روش
- قابل دسترس در همه جا
معایب:
- سرعت پایین
- احتمال نفوذ خاک
نتیجه‌گیری:
در پروژه هایی مثل تصاویر زیر که نخاله‌ها فضای بین نوارهای فونداسیون (گلدانی‌ها) را پر کرده و به ما فضا برای قالب‌بندی را نمی‌دهند باید از قالب آجری استفاده کنیم.
نکات بسیار مهم اجرایی در قالب‌بندی فونداسیون
- تراز بودن کف قالب
- استفاده از شمع و پشت‌بند کافی
- کنترل نشت بتن با نوار درزگیر/ پلاستیک / گچ
- روغن‌کاری قالب‌ها با روغن سوخته+گازوییل ممنوع → فقط روغن قالب استاندارد
- بستن مناسب گیره‌ها و پین‌ها
- قالب‌برداری فقط بعد از رسیدن بتن به مقاومت لازم
- جلوگیری از خمیدگی قالب در بتن‌ریزی حجیم
اشتباهات رایج پیمانکاران
❌ استفاده از چوب‌های پوسیده یا نامرغوب
❌ نداشتن پشت‌بند کافی
❌ نگرفتن درز قالب‌ها که باعث نشت ریزدانه های بتن و در نتیجه کرمو شدن بتن خواهد شد.
❌ استفاده از روغن سوخته برای چرب کردن قالب‌ها
❌ عدم استفاده از قالب کنج در گوشه ها که باعث هدر رفتن بتن می‌شود.
هزینه قالب‌بندی فونداسیون (۱۴۰۴)
هزینه قالب فلزی:
۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان / مترمربع
قالب چوبی:
۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان / مترمربع
قالب آجری:
۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان / مترمربع
پرسش‌های متداول (FAQ)
۱. بهترین روش قالب‌بندی فونداسیون چیست؟
بدون شک قالب فلزی یا مدولار بهترین و استانداردترین روش است.
۲. قالب فلزی بهتر است یا چوبی؟
قالب فلزی: دقت بالا، سرعت بالا، سطح بتن عالی
قالب چوبی: ارزان‌تر ولی کیفیت پایین‌تر
۳. چه زمانی قالب‌برداری انجام می‌شود؟
معمولاً ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از بتن‌ریزی (بسته به دما و نوع بتن)
جمع‌بندی
قالب‌بندی فونداسیون یکی از مهم‌ترین مراحل اجرای سازه بتنی است و انتخاب صحیح روش قالب‌بندی تأثیر مستقیم بر:
- کیفیت ساخت
- هزینه تمام شده
- سرعت اجرا
دارد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.