زاویه صحیح دست جوشکار، سرعت جوشکاری و نحوه صحیح حرکت دست
🔧 زاویه دست جوشکار، سرعت حرکت و خم‌کردن سیم جوش — اصول حرفه‌ای برای جوشکاری تمیز و بدون عیب
مقدمه
در جوشکاری، کیفیت نهایی اتصال فقط به دستگاه یا الکترود بستگی ندارد؛ زاویه دست جوشکار، سرعت حرکت و نحوه کنترل قوس از عوامل حیاتی هستند که ظاهر، نفوذ و استحکام جوش را تعیین می‌کنند.
اگر زاویه، سرعت یا فاصله قوس درست نباشد، حتی بهترین دستگاه‌ها هم نتیجه‌ی مطلوبی نخواهند داد.
در این مقاله یاد می‌گیرید:
- زاویه صحیح نگهداری الکترود یا تورچ چقدر باید باشد
- آیا خم‌کردن سیم جوش مجاز است یا خیر
- سرعت پیشروی مناسب دست جوشکار چقدر باید باشد
زاویه دست جوشکار چقدر باید باشد؟
🔹 تعریف زاویه جوشکاری
زاویه بین محور الکترود (یا سیم جوش) و سطح قطعه کار را زاویه دست جوشکار می‌گویند.
زاویه‌ی مناسب باعث می‌شود حرارت به‌صورت یکنواخت پخش شود، قوس پایدار بماند و حوضچه جوش به‌خوبی کنترل شود.
✅ زاویه در جوشکاری دستی با الکترود (SMAW)
| موقعیت جوش | زاویه الکترود نسبت به سطح کار | توضیح |
|---|---|---|
| تخت (Flat Position) | حدود 15 تا 25 درجه در جهت حرکت | زاویه مایل به عقب (Dragging angle)؛ برای کنترل بهتر حوضچه. |
| افقی (Horizontal) | حدود 10 تا 15 درجه به بالا از خط افق | جلوگیری از ریزش مذاب به پایین. |
| عمودی بالا به پایین | حدود 10 تا 15 درجه به پایین | برای کنترل حوضچه و جلوگیری از حباب. |
| سقفی (Overhead) | حدود 5 تا 15 درجه در خلاف جهت حرکت | قوس کوتاه و زاویه کم برای جلوگیری از چکه‌کردن. |
🎯 نکته طلایی:
زاویه زیاد → نفوذ کمتر و پاشش بیشتر
زاویه خیلی کم → سرباره محبوس و جوش ناقص
✅ زاویه در جوشکاری MIG/MAG (GMAW)
در جوشکاری با سیم (تورچ)، زاویه‌ی مناسب بین 10 تا 20 درجه است.
دو حالت اصلی وجود دارد:
- Push (هل دادن) → تورچ به سمت جلو مایل است (زاویه مثبت)؛ برای سطح تمیز و پخش یکنواخت.
- Drag (کشیدن) → تورچ به سمت عقب مایل است (زاویه منفی)؛ برای نفوذ بیشتر.
| هدف | نوع زاویه | توضیح |
|---|---|---|
| ظاهری تمیز و صاف | Push | حرارت کمتر، عرض جوش بیشتر |
| نفوذ عمیق‌تر | Drag | حرارت متمرکزتر، عمق بیشتر |
آیا خم کردن سیم جوش مجاز است؟
🔹 در فرآیند SMAW (الکترود دستی):
الکترودها معمولاً دارای پوشش فلاکس هستند.
❌ خم کردن الکترود دستی مجاز نیست زیرا:
- پوشش فلاکس ترک می‌خورد یا جدا می‌شود.
- در اثر رطوبت یا شکستگی، قوس ناپایدار و جوش معیوب می‌شود.
- احتمال افزایش تخلخل یا پاشش در جوش بالا می‌رود.
اگر فضای کار تنگ است، بهتر است از الکترود کوتاه‌تر یا الکترود نازک‌تر (۲٫۵ یا ۳٫۲) استفاده شود، نه خم‌کردن آن.
🔹 در فرآیند MIG/MAG یا TIG:
در این روش‌ها از سیم جوش بدون پوشش فلاکس استفاده می‌شود.
- در TIG، خم‌کردن مختصر سیم تغذیه (در دست آزاد) مشکلی ندارد، چون سیم خشک و نازک است.
- در MIG، سیم داخل تورچ حرکت می‌کند؛ پس خم‌کردن آن باعث گیرکردن یا خرابی فیدر می‌شود.
✅ نتیجه:
فقط در TIG، خم‌کردن ملایم سیم در ناحیه دستی مجاز است؛
در سایر روش‌ها به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.
سرعت پیشروی دست جوشکار چقدر باید باشد؟
🔹 تعریف سرعت جوشکاری
سرعت پیشروی، میزان حرکت دست در واحد زمان است (میلی‌متر بر ثانیه).
سرعت مناسب به ضخامت فلز، آمپراژ، قطر الکترود و نوع جوش بستگی دارد.
✅ اثرات سرعت بر کیفیت جوش
| وضعیت سرعت | تأثیر بر جوش |
|---|---|
| بیش از حد زیاد | نفوذ کم، حفره و عدم اتصال کامل |
| خیلی کم | نفوذ بیش‌ازحد، پخش سرباره، تغییر رنگ و اعوجاج |
| سرعت مناسب | نفوذ کافی، ظاهر صاف، پایداری قوس |
🔹 محدوده‌های تقریبی برای SMAW
| قطر الکترود (میلی‌متر) | جریان (A) | سرعت پیشروی تقریبی (میلی‌متر/ثانیه) |
|---|---|---|
| 2.5 | 80 | 3–4 |
| 3.2 | 110 | 4–5 |
| 4.0 | 150 | 5–6 |
| 5.0 | 200 | 6–8 |
قاعده ساده: هرچه جریان و قطر الکترود بیشتر شود، سرعت هم باید افزایش یابد.
🔹 نکات حرفه‌ای برای کنترل سرعت
- حوضچه جوش باید همیشه جلوی قوس دیده شود.
- اگر سرباره روی حوضچه می‌نشیند، سرعتتان زیاد است.
- اگر جوش محدب و پهن می‌شود، سرعتتان کم است.
- در جوشکاری‌های عمودی یا سقفی، سرعت را کمی زیادتر از حالت تخت نگه دارید تا مذاب نریزد.
جمع‌بندی
| موضوع | مقدار یا محدوده پیشنهادی | توضیح و نکات حرفه‌ای |
|---|---|---|
| زاویه دست در جوشکاری تخت (SMAW) | 15 تا 25 درجه در جهت حرکت | زاویه مایل به عقب برای کنترل حوضچه. |
| زاویه در موقعیت افقی | 10 تا 15 درجه رو به بالا | جلوگیری از ریزش مذاب. |
| زاویه در موقعیت سقفی (Overhead) | 5 تا 15 درجه خلاف جهت حرکت | قوس کوتاه برای جلوگیری از چکه. |
| زاویه در MIG/MAG (تورچ) | 10 تا 20 درجه | Push = سطح تمیزتر / Drag = نفوذ بیشتر |
| خم‌کردن سیم جوش | فقط در TIG مجاز (ملایم) | در SMAW و MIG ممنوع است؛ پوشش آسیب می‌بیند. |
| سرعت پیشروی (SMAW) | حدود 3 تا 8 mm/s بسته به قطر الکترود | سرعت زیاد → نفوذ کم / سرعت کم → اعوجاج و سرباره زیاد. |
| نکته کلیدی | حوضچه جوش باید همیشه جلوی قوس دیده شود | بهترین معیار برای تشخیص سرعت و زاویه مناسب. |
زاویه مناسب معمولاً بین ۱۵ تا ۲۵ درجه است و بسته به موقعیت جوشکاری (تخت، افقی، سقفی) تغییر می‌کند. زاویه زیاد باعث پاشش و زاویه کم باعث محبوس شدن سرباره می‌شود.
سرعت معمولی بین ۳ تا ۸ میلی‌متر در ثانیه است و به قطر الکترود، جریان و ضخامت قطعه بستگی دارد. حوضچه جوش باید یکنواخت و روشن دیده شود.
نتیجه نهایی
برای داشتن یک جوش باکیفیت و حرفه‌ای:
- زاویه دست را بین ۱۵ تا ۲۵ درجه نگه دارید.
- سیم جوش را خم نکنید مگر در جوش TIG.
- سرعت حرکت را متناسب با قطر الکترود و جریان تنظیم کنید.
- همیشه به ظاهر حوضچه توجه کنید؛ بهترین نشانه کیفیت در لحظه است.
💡 یادآوری: کنترل زاویه و سرعت به تجربه وابسته است؛ تمرین منظم بهترین راه رسیدن به قوس پایدار و جوش تمیز است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.