چه مدارک و نقشه‌هایی پس از طراحی سازه به کارفرما تحویل داده می‌شود؟
وقتی یک طراح سازه پروژه را تحویل می‌دهد، بستهٔ نهایی معمولاً فراتر از یک یا دو نقشه است. هدف این بسته این است که پیمانکار، سازنده و ناظر بتوانند اجرا و کنترل کیفیت را بدون ابهام انجام دهند. در ادامه فهرستی از مدارک و نقشه‌های معمول همراه توضیح کاربرد هر یک آورده‌ام.
۱. دفترچه محاسبات سازه (Design Calculations)
- شامل کلیه محاسبات بارگذاری (زمینی، مرده، زنده، باد، زلزله)، ترکیب بارها، تحلیل سیستم سازه‌ای و کنترل‌های طراحی (تنش‌ها، خیزها، برش‌ها).
- باید روش محاسبه، مراجع آیین‌نامه‌ای (مثلاً مراجع ملی یا ویرایش استانداردهای بین‌المللی)، مفروضات و پارامترهای ورودی (مثلاً کلاس بتن، مشخصات فولاد، ضریب ایمنی) را روشن کند.
- کاربرد: مرجع فنی برای ناظران، تأییدیه شهرداری و برای بازخوانی در صورت بروز اختلافات یا تغییرات طراحی.
۲. نقشه‌های اجراى سازه (Construction Structural Drawings)
- پلان تیرریزی و ستون‌گذاری هر طبقه، پلان فونداسیون، پلان سقف، نماها و مقاطع اصلی.
- شامل اندازه‌گذاری‌های کامل، ترازها (RL)، مقیاس‌های مشخص، یادداشت‌های عمومی سازه‌ای (نکات اجرایی) و اشاره به جزئیات در صفحات دیگر.
- کاربرد: مبنای کار پیمانکار برای اجرا و برای دریافت مجوزهای ساخت.
۳. نقشه‌ها و جداول آرماتوربندی (Reinforcement / Bar Bending Schedules – BBS)
- نقشه‌های مشخص‌کننده محل آرماتورها در فونداسیون، ستون، تیر و دال با شماره‌گذاری، سایز، طول‌ها و نوع قلاب‌ها.
- معمولاً به همراه جدول برش و خم (BBS یا Cut & Bend Schedule) در فایل اکسل/پی‌دی‌اف.
- کاربرد: مرجع کارگاه برای خم‌کاری و نصب آرماتور؛ پایه صورت‌وضعیت و کنترل مصرف فولاد.
۴. نقشه‌هاى فونداسیون و پی (Foundation Drawings)
- پلان فونداسیون، جزئیات آرماتور پی، جزئیات شمع‌ها و دیوارهای حائل(در صورت وجود).
- باید شماره رفرنس به گزارش ژئوتکنیک داشته باشد (ظرفیت باربری، عمق نشست مجاز).
- کاربرد: مبنای عملیات خاک‌برداری، اجرای فونداسیون و کنترل انطباق با گزارش خاک.
۵. نقشه‌های اجرایی اسکلت فولادی (برای سازه‌های فولادی)
- نقشه‌های اتصال (Connection Details)، نقشه‌های برش‌کاری و جوش، نقشهٔ مونتاژ (Erection Drawings) و لیست برش ورق/پروفیل‌ها.
- جداول نماهای ستون/تیر و موقعیت بولت‌های پایه (anchor bolt layout).
- کاربرد: برای کارگاه سازنده و کارخانهٔ برش/ساخت قطعات فولادی.
۶. جزئیات سازه‌ای (Detail Drawings)
- جزئیات اجرایی مانند اتصالات تیر-ستون، جزئیات پله، کنسول، نیمرخ‌های خاص، محل اتصال نما به سازه، و جزئیات درزهای انقطاع.
- کاربرد: جلوگیری از ابهام اجرا و تضمین هماهنگی بین سازه و نما/تأسیسات.
۷. متره و برآورد مصالح / صورت وضعیت اولیه (Bill of Quantities / Material Take-Off)
- لیست تقریبی مقادیر بتن، فولاد (بر حسب کیلوگرم)، حجم گودبرداری، و سایر آیتم‌های اصلی.
- معمولاً در قالب اکسل برای پیمانکار تهیه می‌شود تا براورد قیمت و برنامه‌ریزی تهیه مصالح امکان‌پذیر شود.
۸. نقشه‌های هماهنگی بین‌رشته‌ای (Coordination Drawings)
- جاگذاری‌های مهم تاسیسات (کانال‌ها، داکت‌ها، مسیر تأسیسات) که با سازه تداخل دارند.
- کاربرد: جلوگیری از تغییرات پس از شروع اجرا و جلوگیری از برخورد بین تیر/دال و مسیر تاسیسات.
۹. نقشه‌ها و مستندات مربوط به زیرسازی (Shoring, Temporary Works)
- در صورت نیاز، نقشه‌های قالب‌بندی، شمع‌بندی موقت یا شمع‌های نگهدارنده، و روش اجرای مرحله‌ای سقف/دیوارها.
- کاربرد: تضمین پایداری موقت حین اجرا و جلوگیری از خطرات.
۱۰. نقشه‌ها و فایل‌های دیجیتال تحویلی
- فرمت‌های رایج: PDF (نسخهٔ چاپ‌شده و مهرشده)، DWG/DXF (برای پیمانکار و کارگاه)، Excel (BBS و متره)، و در پروژه‌های BIM فایل IFC یا مدل ۳D – فایل های ایتبس و سیف edb و f2k
- نکته: حتماً نسخهٔ حاوی مهر و امضای طراح و تاریخ/شماره بازنگری تحویل شود.
۱۱. فهرست مستندات، نکات حقوقی و گارانتی
- لیست مدارک تحویلی با شماره نسخه‌ها، تاریخ‌ها، و امضاها.
- قید محدوده طراحی، مفروضات، و مسئولیت‌ها (چه چیز توسط طراح تضمین شده و چه چیز بر عهده پیمانکار است).
- در صورت توافق، بندهای مربوط به کنترل کیفیت، بازرسی و ضمانت مصالح.
چک‌لیست کوتاه برای کارفرما — موقع دریافت بستهٔ سازه‌ای بررسی کنید
- آیا همه نقشه‌ها مهر و امضا دارند؟
- آیا دفترچه محاسبات همراه با مراجع آیین‌نامه‌ای تحویل شده؟
- آیا گزارش ژئوتکنیک پیوست است و نقشهٔ فونداسیون بر اساس آن طراحی شده؟
- آیا BBS و متره به‌صورت قابل اجرا و خوانا در فایل اکسل موجود است؟
- آیا نقشه‌های هماهنگی با تأسیسات تحویل شده؟
- آیا شماره نسخه‌ها و لیست تغییرات (Revision History) وجود دارد؟
- آیا فایل‌های DWG/IFC برای پیمانکار آماده است؟
نتیجه‌گیری
یک بستهٔ کامل طراحی سازه یعنی دفترچه محاسبات، نقشه‌های اجرایی، جداول آرماتور و متره، جزئیات اتصال، گزارش‌های خاک و مدارک هماهنگی. داشتن این مدارک شفاف و منظم به کارفرما کمک می‌کند تا اجرای پروژه بدون تأخیر و اختلاف فنی انجام شود و مسئولیت‌ها بین طراح، پیمانکار و ناظر مشخص بماند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.