اقدامات قبل از گودبرداری

در این مطلب میخواهیم در مورد برخی از مهمترین اقدماتی که باید قبل از گودبرداری انجام داد صحبت کنیم.

مطالعات ژئوتکنیک

بر اساس مقررات ملی ساختمان، انجام مطالعات ژئوتکنیک یا مکانیک خاک برای تمام ساختمان‌ها‌ با هر تعداد طبقه ضروری است ولی نظام مهندسی استان‌ها این مطالعات را برای پروژه‌های کوچک ضرورت نمی دانند. از آنجایی که در پروژه های دارای زیرزمین و تعداد طبقات بالا اهمیت مطالعات ژئوتکنیک بالاتر است بنابراین حتما باید با شرکت معتبری قرارداد ببندیم.

یکی از موارد مهم در مطالعات ژئوتکنیک این است که نباید فقط به نتایج دستگاه حفار اعتماد کنیم بلکه باید چاهک های دستی شناسایی نیز توسط مقنی حفر شود. این چاهک ها کمک زیادی برای تشخیص خاک محل می کنند. مثلا در پروژه ای در حین حفاری چاهک شناسایی در عمق 2-3 متری با آجر و نخاله روبرو شدیم. وجود آجر و نخاله این زنگ خطر را دارد که در این محدوده با خاک دستی روبرو هستیم و احتمالا خاک نامتراکمی داریم.

یکی از آزمایشاتی که در مطالعات ژئوتکنیک انجام می شود تست SPT است. تعداد ضربات میله دستگاه حفار برای نفوذ 15 سانتیمتر در خاک را عدد SPT می‌گوییم. مثلا فرض کنید عدد SPT در عمق 1 متری 70 به دست آمده است. یعنی دستگاه حفار 70 ضربه به خاک وارد کرده تا 15 سانتیمتر در خاک نفوذ کند. اگر همین عدد مثلا در عمق 3 متری به 20 برسد و با فرض اینکه نوع خاک تغییر نکرده باشد یعنی تراکم خاک در لایه های پایینی کاهش قابل توجهی داشته است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که خاک در این محدوده دستی بوده و گودبرداری را تا ترازی که به خاک متراکمی برسیم باید ادامه دهیم.

یکی دیگر از نشانه های خاک دستی وجود سولفات در خاک است. چون خاک دستی سولفات بیشتری نسبت به سایر خاکها دارد.

پراکندگی و موقعیت گمانه های حفاری نیز بسیار مهم است و باید توسط شرکت ژئوتکنیک رعایت شود. یعنی اولا گمانه ها نباید به هم خیلی نزدیک بوده و باید به طور مناسبی از هم فاصله داشته باشند و دوما در موقعیت هایی حفر شوند که جزء سطح اشغال است. یعنی اگر گمانه در قسمت حیاط ساختمان زده شود مطالعات صحیحی انجام نشده است چون ساختمان ما در این محدوده ساخته نمی شود! متاسفانه در ملک های کلنگی که هنوز تخریب نشده این اتفاق می افتد. در این پروژه ها به این دلیل که دستگاه حفار نمی تواند داخل بنا برود مجبور است گمانه را در حیاط خانه یا مثلا در پیاده رو حفر کند. این مشکل به خاطر قوانین شهرداری است. شهرداری تا زمانیکه پروانه صادر نشده باشد اجازه تخریب نمی دهد. امیدواریم شهرداری ها در قوانین خود تجدید نظر کرده تا این مشکل رفع شود.

تاسیسات زیرزمینی

قبل از گودبرداری باید نقشه تاسیسات زیرزمینی از مراجع ذی ربط اخذ گردد. در پروژه ای در حین گودبرداری کابلهای فیبر نوری قطع می شود. بلافاصله پلیس به محل آمده و مهندسین ناظر و مجری و کارفرما را دستبند زده و با خود می برد! از آنجایی که این مورد در نقشه های زیرزمینی مشخص نبوده خوشبختانه مهندسین و کارفرما آزاد می شوند. این یک مشکل جدی است که اداره ها نقشه های دقیق تاسیسات زیرزمینی را ندارند یا دقیقا موقعیت آنها را نمی‌دانند! بنابراین کارفرما و مجری پروژه باید استعلامات لازم را بگیرند تا بتوانند در صورت بروز خسارت خودشان را تبرئه کنند.

قنوات و چاه‌های قدیمی

در شهرهای کویری تعداد قنات‌ها بیشتر است و باید با حساسیت بیشتری با این مورد برخورد کنیم. مثلا در پروژه ای قنات وجود داشته و در حین خاکبرداری لودر در آن فرو می رود. کارفرما این پروژه خدا را شکر می‌کرد که این لودر در قنات فرو‌ رفت و ما متوجه وجود این قنات شدیم! فرض کنید اگر بدون اطلاع از وجود قنات در زیر این ساختمان پروژه ساخته می‌شد چه اتفاقاتی در آینده می افتاد؟ نقشه قنات ها نزد شهرداری و شرکت‌های ژئوتکنیک موجود است. علاوه بر این بهتر است از اهالی قدیمی نیز موقعیت قنات ها را بپرسید.

شرکت های ژئوتکنیک معمولا در گزارش خود نمی‌گویند که از زیر این پروژه قنات رد نمی‌شود بلکه در گزارش خود می‌نویسند که مثلا در این موقعیت گمانه زده شد و نشانه‌ای از قنات یافت نشد. این یعنی با داشتن نقشه‌های قنوات هم نمیتوان با اطمینان گفت که از زیر پروژه ای قنات رد نمی شود. از آنجایی که در طول زمان میله های قنات پر شده اند متخصصین ژئوتکنیک همچنین میتوانند از نقشه های قدیمی google earth نیز استفاده کرده و موقعیت میله های قنات را پیدا کنند. با پیدا کردن میله های قنات میتوانند موقعیت بهتری برای گمانه در نظر بگیرند.

آبهای زیرزمین

در پروژه هایی که سطح آب زیرزمینی بالاست باید پیشبینی های لازم در صورت تراوش آب و داخل گود صورت گیرد.

بیمه

بیمه در پروژه هایی که گودبرداری دارد اهمیت بالاتری دارد. قبل از خرید بیمه با متخصص بیمه مشورت کنید. مشورت با بیمه فروش کافی نیست چون معمولا این فرد سعی در فروش بیمه مدنظر خود را دارد. توصیه می کنیم از شرکت های با بنیه مالی قوی مثل بیمه ایران تهیه کنید. طبق تجربه همکاران بیمه های قوی برای اینکه به اعتبارشان لطمه وارد نشود مواردی را که حتی میتوانستند خسارت پرداخت نکند را هم پرداخت کرده اند. ولی شرکت های ضعیف معمولا به دنبال فرار از پرداخت خسارت هستند.

همچنین شروط بیمه نامه را دقیق مطالعه کنید. مثلا یکی از شروط ممکن است این باشد که زهکش حتما اجرا شود در صورتیکه در پروژه های کمی ممکن است نیاز به زهکش باشد. یا مثلا سازه نگهبان طبق نقشه های طراح اجرا شود. در صورتیکه در بعضی از پروژه ها متاسفانه این مورد رعایت نشده و با ایجاد حادثه شرکت بیمه می تواند از پرداخت خسارت سر باز زند. یا مثلا در شروط بیمه نامه آورده می شود که نقشه های سازه نگهبان باید توسط ناظر و مجری امضا شود! در صورتیکه به غیر از طراح که نقشه را تهیه میکند سایر مهندسین وظیفه مهر و امضا نقشه را ندارند و اینکار را انجام نمیدهند.

تامین دلیل ملک همسایه

قبل از شروع به کار برای ملک همسایه تامین دلیل بگیرید. یعنی درخواست بدهید تا کارشناس دادگستری وضعیت ملک همسایه را نظر ترک ها، نشست ها و فرسودگی بررسی و ثبت کند. این مورد بعدا می‌تواند کمک زیادی به شما بکند. مثلا در پروژه ای مجری معتقد بود که ما هنوز گودبرداری نکردیم ولی همسایه میگوید ساختمان من ترک برداشته است! یا مثلا همسایه بگوید که این ترک ها و نشست هایی که می بینید به دلیل گودبرداری شماست در صورتیکه ممکن است به خاطر گودبرداری شما نباشد و از قبل در ساختمان فرسوده همسایه وجود داشته باشند. بنابراین برای خلع سلاح چنین همسایه هایی اخذ تامین دلیل الزامی است. اگر تامین دلیل نمی‌گیرد لااقل خودتان قبل از گودبرداری از وضعیت ترک ها و نشست های داخل ملک همسایه عکس و فیلم تهیه کنید. همین مورد باعث می شود که همسایه بداند که شما از وضعیت ملک او خبر دارید و نخواهد توانست ایراداتی که از قبل در خانه او وجود داشته را به گردن شما بیندازد.

گودبرداری بهتر است در فصول کم بارش سال باشد.

آگاهی دادن به همسایه

موارد زیر را قبل از اقدام به گودبرداری با همسایه درمیان بگذارید.

در صورت باز و بسته نشدن درب و پنجره ها، مشاهده ترک در دیوارها و سقف، این موضوع سریعا توسط همسایه به شما گزارش داده شود. احتمالا این اتفاق به دلیل نشست و جابحایی هایی است که در حال انجام است.
باغچه ها و درختان مجاور در طول گودبرداری و اجرای سازه نگهبان آبیاری نشوند.
خودرو همسایه مجاور دیوار گود پارک نشود.
در صورت امکان ملک همسایه تخلیه شده و شمع بندی زیر سقف آن انجام شود. اینکار باعث میشود تا بخشی از بار سقف همسایه به شمع ها (جک ها) منتقل شده و از فشار بار روی دیوار پیرامونی کاسته شود. با فشار بار روی دیوار پیرامونی، فشار به زیر پی همسایه و در نتیجه ریسک کار، کاهش می یابد.