اصول تخریب ساختمان

در این مطلب به اصول تخریب ساختمان می‌پردازیم. این مطلب را به ۲ قسمت تقسیم می‌کنیم اقدامات قبل از تخریب و حین تخریب

اقدامات قبل از تخریب

انشعابات دایر ساختمان

کنتورهای آب و برق و گاز قبل از تخریب قطع و جمع آوری یا ایمن سازی شوند. در مورد کنتور آب و علمک گاز توجه کنید که نباید در مسیر عبور و مرور قرار بگیرید. در مورد کنتور برق نیز باید به وسیله محفظه ای مناسب ایمن سازی شده تا در معرض باران و برف قرار نگیرد.

مقاوم سازی چاه های قدیمی

قبل از تخریب چاه های قدیمی شناسایی شده و با مصالح مقاوم مثل سنگ و بتن یا شفته پر شود. در صورت پر شدن چاه در هنگام تخریب لازم است حدود ۱.۵ از دهانه چاه تخلیه شده و مجدد با مصالح مقاوم پر شود.

محافظت از پیاده روها و معابر عمومی

قبل از عملیات تخریب یا هر حالتی که در اثر عملیات اجرایی خطری متوجه رفت و آمد عابران یا خودروها شود بایستی حداقل یکی از موارد زیر اجرا شود:

1. ایجاد راهرو سرپوشیده در محل رفت و آمد به عرض ۱.۵ متر و ارتفاع ۲.۵ متر (در صورت عبور خودرو ۴.۵ متر) با سقفی شامل تخته های چوبی به ضخامت ۵ سانتیمتر. توجه کنید که برای این سقف مجاز به استفاده از توری سیمی و گونی نیستیم. همچنین اطراف راهرو را نیز باید با نرده موقت مستحکم به ارتفاع ۱ متر ببندیم.
2. بالای مسیر عبور و مرور سرپوش حفاظتی با استفاده از داربست و گابیون و گونی اجرا شده و در ابتدای مسیر یک نفر با پرچم اعلام خطر قرار گیرد و نرده های حفاظتی متحرک در فاصله مناسب از محوطه خطر به همراه چراغ های چشمک زن و سایر علایم هشدار دهنده قرار گیرند.

جدا کردن شیشه‌ها

کلیه شیشه های ساختمان باید قبل از شروع تخریب از محل نصب جدا و در مکان مناسبی انبار گردد.

بررسی ملک‌های مجاور

با هماهنگی با طراح سازه بایستی اثرات ناشی از تخریب بنا در پایداری ساختمان های مجاور بررسی شده و در صورت لازم سازه نگهبان متناسب با وضع موجود اجرا شود. این موارد شامل:

• فرسوده بودن ساختمان همسایه
• بالاتر بودن فونداسیون ساختمان همسایه
• تکیه دادن ساختمان همسایه به ملک ما
• بررسی وجود فونداسیون مشترک یا دیوار مشترک یا سقف مشترک

همچنین در صورتیکه ملک موردنظر فرسوده باشد جهت جلوگیری از ریزش و خرابی ناگهانی باید مطابق نظر طراح سازه قبل از تخریب اقدام به مهار و شمع بندی سقف و دیوار شود.

تاسیسات زیرزمینی

در صورت وجود دکل‌های مخابراتی یا تاسیسات ویژه برق و گاز (پست برق یا پست گاز) اطراف ساختمان بایستی کارفرمای محترم نقشه های تاسیسات عبوری از اطراف پروژه را از سازمان های مربوطه اخذ نماید تا جانمایی این تاسیسات نسبت به ساختمان مشخص شده تا در هنگام تخریب و گودبرداری به این تاسیسات آسیب نرسد.

مسدود‌‌سازی راه های ارتباطی ساختمان

کلیه راه های ارتباطی ساختمان مورد تخریب به استثنای پلکان ها – راهروها – نردبان ها و درهایی که برای عبور کارگران استفاده می‌شوند باید در تمام مدت تخریب مسدود گردند. همچنین نباید هیچ راه خروجی قبل از اینکه راه دیگر تایید شده ای جایگزین شود تخریب شود.

نحوه تخریب ساختمان

اصول و قوانین تخریب

• تخریب بایستی از بالاترین قسمت ساختمان شروع شده و به پایین‌ترین قسمت آن ختم شود. تخریب ابتدا با جمع آوری نازک کاری ها – لوله ها و تاسیسات و سپس سقف و دیوار و سازه انجام می‌شود. دیوارهای چسبیده به ملک همسایه بایستی با قلم و تیشه تراشیده شود.
• ضایعات و مصالح حاصل از تخریب نباید روی سقف‌ها انباشته شود بلکه به وسیله سوراخ های دسترسی یا کانال های تعبیه شده برای همین مورد در محل محل امنی در داخل کارگاه دپو شده و سریعا از محل کارگاه خارج شود.
• هنگام تخریب سقف باید طبقه زیر آن طوری مسدود‌سازی شده که کارگران نتوانند رفت و آمد کنند.
• در محل ورود به خروج کارگران به ساختمان مورد تخریب باید راهروهای سرپوشیده با حداقل سه متر طول و عرض نیم متر بیش از عرض درب ورودی ساخته شده تا از سقوط مصالح بر روی آن جلوگیری شود. محل نگهداری ابزار و وسایل ساختمانی و ساختمان های موقت کارگران باید در جایی قرار گیرند که در معرض خطر ریزش نباشد.
• در پایان هر نوبت کار قسمت های در دست تخریب نباید در شرایط ناپایداری که در برابر فشار باد یا ارتعاشات آسیب پذیر باشند رها گردد.
• از تخریب قسمت‌هایی از ساختمان که باعث تخریب و ریزش ناگهانی قسمت‌های دیگر ساختمان گردد باید جلوگیری به عمل آید و ترتیب تخریب طوری انجام شود که ابتدا قسمت غیر باربر تخریب شوند.
• برای جلوگیری از گرد و غبار عملیات آبپاشی در حین تخریب انجام شود.

تخریب اسکلت

• برای تخریب اسکلت فلزی به منظور حفظ تعادل و جلوگیری از لنگر بار و صدمه به اشخاص هنگامی که از جرثقیل یا وسایل مشابه استفاده می‌شود باید از طناب هدایت شونده استفاده شود.
• قبل از بریدن کامل قطعات فولادی و قطعات بتنی مانند تیرچه های بتنی باید اقدامات لازم از جمله مهار قطعه به وسیله طناب به منظور جلوگیری از سقوط آزاد آنها به عمل آید.

تخریب دیوار

• دیوار یا قسمتی از دیوار که ارتفاع آن بیش از ۲۲ برابر ضخامت آن است نباید بدون مهارجانبی آزاد بماند.
• قبل از تخریب دیوارها باید سوراخ‌ها و دهانه‌هایی که تا فاصله ۳ متر از محل تخریب در کف طبقه قرار دارند به وسیله مصالح مقاوم به ابعاد کافی پوشانده شوند مگر آنکه در طبقات پایین مطلقا کارگری کار نکند و یا راه های ورود به این طبقات قبلا مسدود شده باشد.
• دیوارهایی که برای نگهداری خاک زمین یا ساختمان های مجاور ساخته شده اند نباید تخریب گردند مگر آنکه قبلا آن خاک برداشته شده و یا ساختمان مربوطه به وسیله شمع یا سپر محافظت شده باشد.

تخریب سقف

• در تخریب سقف های طاق ضربی حتما در جهت عمود بر تیرآهن ها مصالح بین آنها برداشته شود و حتما کارگران از تخته زیرپایی با ضخامت سانت و عرض ۲۵ سانت برای تخریب این سقف استفاده کنند.
• اگر احتمال بارش باران وجود دارد دقت کنید که باران باعث کاهش مقاومت سقف طاق ضربی می‌شود. لذا مرحله مرحله اقدام به برداشتن ایزوگام سقف کرده و تخریب کنید.
• در تخریب سقف‌های شیروانی یا چوبی ابتدا پوشش سقف برداشته شده و سپس اقدام به برداشتن اسکلت کنید.

منابع :

1. مبحث 12 مقررات ملی ساختمان
2. آیین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی