اسکلت فلزی یا بتنی؟ برای ما کدام بهتر است؟
مدت زمان تخمینی مطالعه: 9 دقیقه
این سوال را خیلیها میپرسند که اسکلت فلزی یا بتنی را برای سازه خود انتخاب کنیم؟ در این مطلب مقایسه بین سازه بتنی و فلزی را از منظرهای مختلف مثل هزینه، سرعت کار، عرف شهر، موقعیت جغرافیایی و مدت زمان اجرا بررسی کرده تا تصمیم بگیرید که برای ساختمان شما اسکلت فلزی بهتر است یا بتنی
معرفی ساختمان بتنی و فلزی
اسکلت بتنی چیست؟
ساختمانی که تیر و ستون های آن از بتن+آرماتور تشکیل شده باشد به ساختمان اسکلت بتنی معروف است. در مهندسی سازه ساختمان بتنی را سازه بتنآرمه نیز می نامند. دلیل این نام گذاری این است که در اسکلت بتنی هیچگاه بتن به تنهایی به کار نمی رود بلکه همیشه بتن همراه با آرماتور به کار می رود. چرا ؟ دلیل آن جبران مقاومت کششی پایین بتن است که با آرماتورهای فولادی جبران می شود.
تحمل نیروی زلزله در اسکلت بتنی
در اسکلت بتنی نیروی زلزله توسط تیر و ستون تحمل میشود. در موارد خاصی که طراح سازه تشخیص دهد که تیر و ستونها برای تحمل نیروی زلزله کافی نیستند از دیواربرشی نیز استفاده می کند.
اسکلت فلزی چیست؟
سازه فولادی هم ساختمانی است که اسکلت آن (یعنی تیر و ستون) از آهن آلات و پروفیل های فولادی تشکیل شده باشد. البته به این نکته توجه داشته باشید که در همه ساختمان ها (حتی در ساختمان فولادی) فونداسیون بتنی است. یعنی همیشه در فونداسیون بتن + آرماتور داریم.
تحمل نیروی زلزله در اسکلت فلزی
سازه های فلزی را از نظر مقاومت در برابر نیروی زلزله به ۲ دسته تقسیم میکنیم. قاب ساده و قاب خمشی. (به ترکیب تیر و ستون در کنار یکدیگر قاب میگوییم.)
- قاب خمشی : نیروی زلزله مثل سازه بتنی توسط تیر و ستون تحمل میشود ولی از آنجایی که هزینه قاب خمشی فلزی بسیار بالاست معمولا کمتر از آن استفاده شده و در اغلب موارد از قاب ساده استفاده میکنیم.
- قاب ساده (قاب مفصلی) : قاب ساده هیچ تحملی در برابر زلزله ندارد بنابراین باید از مهاربند (بادبند) یا دیواربرشی استفاده کنیم تا نیروی زلزله را تحمل کنند.
مقایسه سازه بتنی با فلزی
مقایسه سازه بتنی با فلزی از منظرهای زیر انجام می شود.
معمولا اسکلت بتنی در اغلب موارد ارزان تر از اسکلت فلزی تمام میشود اما مقدار آن چقدر است؟
در حال حاضر برای پروژه های معمولی حداقل ۱۵٪ اختلاف هزینه بین ساخت اسکلت و سقف وجود دارد. این مقدار با توجه به پلان هر ساختمان و منطقه و شهر متغیر است و میتواند بیشتر از آن هم باشد. در دو مطلب زیر در مورد هزینه ساخت اسکلت بتنی و فلزی به طور کامل توضیح داده ایم.
هزینه ساخت اسکلت بتنی در سال ۱۴۰۱
هزینه ساخت اسکلت فلزی در سال ۱۴۰۱
مقاومت را میتوان از دو نظر بررسی کرد. مقاومت در برابر زلزله و مقاومت در برابر آتش سوزی.
در مورد مقاومت در برابر زلزله باید بگوییم که هر ساختمانی که به درستی طراحی و اجرا شود در برابر زلزله مقاومت خواهد بود و این ربطی به سازه بتنی یا فلزی آن ندارد.
در مورد مقاومت در برابر آتش سازی سازه بتنی مقاوم تر است. چرا؟ به این دلیل که بتن در برابر آتش سوزی مقاومت بیشتری به نسبت فولاد دارد. البته میتوان این عیب فولاد را با پاشیدن بتن بر روی ستون های فولادی رفع نمود.
به طور کلی نمیتوان در یک کلمه گفت که اسکلت فلزی بهتر است یا بتنی چون باید موارد مختلفی را در نظر گرفت. برخی معتقدند سازه بتنی بدلیل ستون های بزرگ در طراحی پلان برای ما محدودیت ایجاد میکند در حالیکه سازه فلزی از این نظر محدودیتی ندارد.
این را هم باید در نظر گرفت که بزرگترین محدودیت در اکثر موارد موضوع هزینه است. در سازه بتنی هر پلان با هر دهانه و هر ارتفاع سقفی را میتوان با کمترین افزایش هزینه اجرا کرد در حالیکه شاید در اسکلت فلزی با افزایش طول دهانهها هزینه ها به طور سرسام آوری بالا رود که باعث شود ما مجبور به استفاده از بتنی شویم.
مقایسه زمان اجرا سازه بتنی با فلزی
اگر بخواهیم زمان اجرا سازه بتنی با فلزی را مقایسه کنیم اینطور میتوان گفت که تقریبا ۱۰ روز به ازای هر سقف سازه بتنی بیشتر طول میکشد. مثلا اجرای اسکلت و سقف های یک ساختمان ۶ سقف با اسکلت بتنی حدودا ۶۰ روز بیشتر از اسکلت فلزی طول میکشد.
- در سازه بتنی معمولا اجرای هر طبقه بین ۲۰ تا ۳۰ روز طول میکشد. اگر بخواهیم جزیی تر بگوییم معمولا یک هفته برای ستونها و دو هفته برای هر سقف زمان صرف میشود.
- در سازه فلزی اجرای هر سقف معمولا بین ۷-۱۰ روز زمان برده و اجرای اسکلت نیز بسته به اینکه در محل کارگاه یا کارخانه اسکلت ساخته شود زمان آن متفاوت است.
مقایسه سرمایه اولیه مورد نیاز
در ساختمان فلزی چون قرار است کل اسکلت یکجا اجرا شود بنابراین به سرمایه اولیه زیادی نیاز دارید. همان ابتدا باید تمام آهن آلات را خریداری کنید. همچنین هزینه ساخت تیر ورق و ستون ها در کارخانه ساخت اسکلت فلزی و همچنین اجرای اسکلت را نیز اضافه کنید.
اما سازه بتنی چون طبقه طبقه اجرا میشود بنابراین این فرصت را دارید که در چندین مرحله پول جور کنید. البته برخی نیز چون نگران هستند میلگرد و بتن در آینده گران شود همان ابتدا میلگرد و بتن مورد نیاز کل پروژه را همان اول میخرند. این را در نظر بگیرید که بتن را میشود برای هر مرحله جداگانه خریداری کرد ولی در خرید میلگرد معمولا سعی میکنیم برای اینکه کمتر هزینه حمل میلگرد بدهیم هر دفعه به اندازه ای میلگرد سفارش بدهیم تا از حداکثر ظرفیت جرثقیل برای بارگیری استفاده کنیم.
موقعیت جغرافیایی
در شهرهای ساحلی چون رطوبت بالاست در طول زمان خوردگی فولاد را تهدید می کند. اگر دقت کرده باشید در این شهرها اغلب ساختمان ها بتنی هستند. در محیط های خورنده اسکلت فولادی نیاز به چند لایه رنگ آمیزی دارد.
تاثیر اکیپ اجرایی در انتخاب اسکلت بتنی یا فلزی
در بعضی از شهرها مثل مشهد پیمانکاران اسکلت فلزی بیشترند ولی در اکثر شهرهای ایران مثل تهران-اصفهان-تبریز پیمانکاران اسکلت بتنی بیشتر هستند. اکیپ اجرایی حرفه ای تاثیر بسیار زیادی در مقاومت ساختمان دارد.
تاثیر معماری در سازه بتنی یا فلزی
از نظر معماری چون اسکلت بتنی حجیم تر از اسکلت فولادی است ممکن است این ترس وجود داشته باشد که به معماری ما ضربه زیادی خورده میشود. مخصوصا در مورد ضوابط پارکینگ که ممکن است گاهی اوقات برای ما ایجاد محدودیت کند. اما در اغلب موارد افزایش بعد ستون ها مورد غیرقابل حلی نیست و حتی در طراحی داخلی منزل میتوان از همین بیرون زدگی ستون ها استفاده کرده و متریال بخشی از دیوار را تغییر داده تا باعث تنوع در فضا شده و از یکنواختی دیوار جلوگیری کنیم.
بنابراین قبل از اینکه بابت بزرگ بودن ستونها در سازه بتنی نگران باشید بهتر است پلان معماری پروژه خود را نهایی کرده و سپس در مورد نوع سازه که بتنی یا فلزی باشد تصمیم بگیرید. مطالعه مطالب زیر در این مورد به شما کمک میکند:
- طراحی پلان ساختمان شمالی
- طراحی پلان ساختمان جنوبی
- طراحی پلان ساختمان شرقی غربی
- طراحی پلان ساختمان دونبش
مزایای سازه بتنی نسبت به فلزی در معماری
- در اسکلت بتنی میتوان دهانه های بلندتری را با هزینه کمتری ایجاد کرده و از تعداد ستونها کم کنیم.
- در ساختمانهایی که بخواهیم (به دلیل طراحی پلان یا طراحی پارکینگ) با کمترین تعداد ستون ساختمان خود را احداث بکنیم در اغلب موارد ترجیحا سازه بتنی را انتخاب میکنیم.
- در مواقعی که در پلان معماری راهپله در گوشه ساختمان قرار میگیرد گاهی اوقات دست ما برای قرار دادن دیوار برشی یا مهاربند در سازه فلزی باز نیست ولی اگر سازه بتنی اجرا کنیم میتوانیم بدون نیاز به دیواربرشی (فقط تیر و ستون) سازه خود را طراحی کنیم.
- در بعضی از زمینها مثل زمین های دونبش در تحت شرایط خاصی (مثل پروژه مصلی۲۶ ) ما مجبور هستیم که از سازه بتنی استفاده کنیم چون هزینه اجرای اسکلت فلزی بسیار بالا خواهد بود. در ویدیو زیر این مورد را بیشتر توضیح داده ایم.
موارد مهم در اجرای اسکلت بتنی و فلزی
قالب بندی و آرماتوربندی
قبل از بتن ریزی هر یک از المان های سازه ای مثل ستون – دیواربرشی یا سقف باید آنها را قالب بندی کرد. از آنجایی که دیواربرشی و دیوار حائل علاوه بر ساختمان بتنی در سازه فلزی هم میتواند وجود داشته باشد پس این مورد برای هر دو سازه مهم است. البته واضح است که چون حجم قالب بندی در سازه بتنی بیشتر است اهمیت این موضوع در سازه بتنی بیشتر خواهد بود.
آرماتوربندی جزئیات خاصی دارد مخصوصا در ناحیه اتصال تیر به ستون بتنی که باید حتما با دقت انجام شود. اجرای صحیح و قراردادن آرماتور مطابق نقشه های سازه بسیار مهم است و جدی نگرفتن این مسئله مشکلات جبران ناپذیری را در آینده به همراه خواهد داشت.
جوشکاری و اتصالات
جوشکاری در اتصالات در سازه فولادی از اهمیت زیادی برخوردار است. در زلزله های گذشته اغلب خرابیها در اسکلت فلزی از ناحیه اتصال بوده است. راه حل این ایراد این است که اغلب جوشکاریها را در کارخانه انجام داده و جوشکاری های در محل ساختمان را به حداقل برسانیم. همین موضوع باعث افزایش بیشتر قیمت ساختمان فولادی می شود.

سلام وقت بخیر
برای شروع ساختمان ۷۲ متری اسکلت فلزی بهتر است یا بتنی
ایا حجم زیادی در بر میگیرد اسکلت بتنی ؟ چقدر؟
سلام بستگی ب پلان معماری و کارتون داره
تو سازه فلزی محدودیت هایی مثل جانمایی مهاربند و دیواربرشی داریم.
تو سازه بتنی محدودیت هایی مثل ابعاد ستون ها داریم که برای کار شما ستون ها حدود ۴۰*۴۰ میشه
سلام منهدس خوبی …برای یک زمین 120متری می خواهیم شناژ 4طبقه درست کنیم و برای حال حاضر دو سقف درست می کنیم ….اگر میتوانید بگوید چقدر هزینه دارد
سلام حدود ۶۰۰ میلیون تومن
سلام مهندس
جهت 2 طبقه رو پارکینگ با ابعاد 7 در 18 چه سازه ای بزنیم ؟ البته وسط دیگه ستون نباشه
هم از لحاظ هزینه و هم دیگر موارد
تشکر
سلام در متراژ کم خیلی تفاوتی ندارند با هم
در کل سازه بتنی معمولا ارزون تر تمام میشه
سلام خسته نباشید سازه فلزی هیچ وقط سازنده نمیتونه ازش بزنه ولی از سازه بتونی از میلگرد داخل که دید نداره سازنده کوتاهی میکنه وخوب انجام نمیده پس در مقابل زلزله دوام نداره
سلامآقای مهندس من خواستم یه زمین۹۰تا۱۰۰متری بسازم دوبلکس روی پیلوت به نظرشماچه سازه ای خوبه واگراهن استفاده کنم فاصله ستونها تاچندمتر میتونه باشه واسه سالن پذیرایی ممنون
سلام فرقی نمیکنه اگر محدودیت برای قرارگیری مهاربند یا دیواربرشی دارین سازه بتنی استفاده کنین. اگر محدودیت ابعاد ستون ها دارین سازه فلزی استفاده کنین
در کل محدودیتی وجود نداره فقط باید تو طراحی سازه دیده بشه
سلام مهندس زمین ۲۰۰ متری دارم روستایی میخوام پروانه دوتا بالای پیلوت بگیرم طبقه اول میتونم برم بشینم با ۷۰۰۰۰۰۰۰۰ میلیون حتا فقط بدون کابینت دیگه خیلی ساده
سلام فقط برای یک طبقه اگه میسازین بنظرم حداقل ۱ تومن لازمه
سلام و وقت بخیر
بنده یک زمین دارم به مساحت۲۴۲متر در شهرستان کوچک میخواستم بدونم سازه را با چه نوع پی ریزی میشه ببندم که هزینه کمتری داشته باشه .اونجا بیشتر با شفته و کف شمع انجام میشه در مقایسه با اسکلت فلزی کدام هزینه کمتری دارد
سلام
قطعا پی بتن آرمه هزینه بیشتری دارد
سلام.اول تشکر کنم از اطلاعات مفیدتون که با زحمت فراوان تهیه شده.در قسمت معماری همین مطلب عنوان شد در سازه فلزی اگر دهانه 10 تا 12 شود حدودا 10 کیلو آهن مصرفی بیشتر میگردد که با قیمت 10 هزار تومن ورق حدودا 100 هزار تومن اختلاف پیش میاد نه یک میلیون تومان.درسته؟که این موضوع تا حدودی صرف این هزینه را توجیه میکند تا در عوضش فضای معماری بهتری داشته باشیم علی الخصوص در تامین پارکینگ.
سلام ممنون از لطف شما
ورق الان حدودی کیلویی ۲۲ هزارتومن هست … که این فقط ورق خام است هزینه تمام شده تیرورق به حدود کیلویی ۳۰ هزارتومن میرسد
به طور کلی اینکه در پارکینگ به مشکل بخورید یا نه باید بر اساس نقشه نظر داد در اکثر اوقات معمولا مشکلی ب وجود نمی آید
سلام، من یک واحد ویلایی میخوام بسازم در یک طبقه،،، پیشنهاد شما به لحظه قیمتی و البته مقدار فضایی که بتن اشغال میکند ،، کدام است، از بتن استفاده کنم یا اسکلت ، البته سرعت کار هم برایم مهم است ،
سلام
بستگی به اکیپ های اون منطقه داره اگر منطقه شما اکیپ های بتنی حرفه ای تر هستن بتنی بهتره
در مورد سرعت کار تو یک طبقه تفاوت زیادی نمیکنه بین سازه بتنی و فلزی
سلام ممنون از مطالبتون ببخشید در برابر زلزله کدام سازه بهتره
سلام
اگر درست اجرا بشه بتنی
بعد از تکمیل ساختمان چ طور از روی ظاهر و نمای ساختمون متوجه شیم اسکلت بتنی بوده یا فولادی؟ و اینکه در مقابل زلزله کدوم مقاومتر هست؟
سلام
از روی نما به راحتی قابل تشخیص نیست.
سازه بتنی در صورتی که درست اجرا شود مقاوم تر است.
با سلام
مهندس جان سازه های فلزی و بتی در هنگام وقوع زلزله رفتار کاملا متفاوتی دارند البته به نحوه اتصال و جوش هم بستگی داره به قول شما اما بتن شکننده هست و تقریبا غیر قابل تعمیر اما صددرصد اسکلت فلزی درمقابل باد و زلزله مقاوم تر هست و توانایی تحمل بار بیشتری نسبت به سازه بتنی داره همینطور وزن سبک تر البته اتصالات ما بجای جوش بهتره از پیچ و مهره استفاده بشه خیلی نتیجه بهتری میده و با بتن قابل قیاس نخواهد بود و عمر بیشتر همینطور ….
تشکر
سلام ممنون از نظر شما
سازه فلزی خیلی خوبه ولی خب حیف تو ایران فعلا کمی گرون تر از سازه بتنی هستش
بسیار عالی و مفیدتون